02/06/23   ━━   5 min read

Τη σημερινή εποχή με τους γρήγορους ρυθμούς και τις επιρροές των προβαλλόμενων προτύπων στα social media αλλά και στον κοινωνικό περίγυρο, η σχέση των ανθρώπων με τη διατροφή γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκη. Παρόλο που όλοι γνωρίζουν και κατανοούν τον σημαντικό ρόλο της διατροφής για τη σωματική και ψυχική υγεία και ευεξία, δεν είναι λίγες οι φορές που η φυσιολογική θρέψη διαταράσσεται αφού επηρεάζεται σημαντικά από σκέψεις και συναισθήματα, οδηγώντας σε διαταραγμένη σίτιση (disordered eating), συχνά στην εφηβική, ακόμη και στην παιδική ηλικία. Για την ακρίβεια, 1 στους 7 άντρες και 1 στις 5 γυναίκες βιώνουν διατροφική διαταραχή έως την ηλικία των 40 ετών, ενώ τα περιστατικά αυξήθηκαν με την άφιξη της πανδημίας COVID-19.

Τέτοιου είδους διατροφικές διαταραχές (eating disorders) μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ικανότητα ενός ατόμου να διατηρεί μια υγιή σχέση με το φαγητό, οδηγώντας σε σοβαρές σωματικές αλλά και ψυχολογικές συνέπειες. Πώς οδηγούμαστε όμως σε αυτό τον δρόμο;

Νευρική ανορεξία vs. βουλιμία και υπερφαγία

Τα κύρια χαρακτηριστικά των διατροφικών διαταραχών είναι η αρνητική έως διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος (negative or distorted body image) και η υπερβολική έμφαση που δίδεται από το άτομο καταρχήν στο σωματικό του βάρος αλλά και στην τροφή αυτή καθεαυτή, είτε ως θερμίδες είτε ως θρεπτική αξία.

Οι πιο συχνές διατροφικές διαταραχές είναι:
• ψυχογενής ανορεξία (anorexia nervosa)
• ψυχογενής βουλιμία (bulimia nervosa)
• αδηφαγική διαταραχή ή επεισοδιακή υπερφαγία (binge eating disorder)

Οι διαφορές τους παρατίθενται στον ακόλουθο πίνακα:

Τούτες οι ανθυγιεινές πρακτικές σίτισης αποτελούν σαφείς λόγους για να οδηγηθεί κανείς σε δυσθρεψία (malnutrition) και διατροφικές συνήθειες επικίνδυνες για την υγεία, δυνητικά και για την ίδια τη ζωή (life-threatening), καθώς έχουν αντίκτυπο στη λειτουργία του πεπτικού και του καρδιαγγειακού συστήματος αλλά και των οστών.

Ο ρόλος του διατροφολόγου στην αντιμετώπιση διατροφικής διαταραχής

Η λήψη θεραπείας για μια διατροφική διαταραχή δεν είναι απλή σαν συνταγογράφηση και χορήγηση φαρμάκου. Η διεπιστημονική παρέμβαση στην αντιμετώπιση των διατροφικών διαταραχών είναι απαραίτητη καθώς επιτρέπει καταρχήν την αξιολόγηση και εν συνεχεία την ομαλή διέλευση του ατόμου από τις σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές που θα του επιτρέψουν να αποκτήσει σταδιακά ρεαλιστική εικόνα σώματος και μια υγιή σχέση με την τροφή. Πρόκειται για περίπλοκες καταστάσεις ψυχικής υγείας που απαιτούν ολοκληρωμένη φροντίδα μέσα από θεραπευτικές παρεμβάσεις και εξατομικευμένη προσέγγιση βάσει επιστημονικών συστάσεων, με κομβικό τον ρόλο του εξειδικευμένου σε διατροφικές διαταραχές ψυχολόγου και αξιοσημείωτη τη συνεισφορά του διατροφολόγου στην κατεύθυνση επίτευξης ανάκαμψης.

Ο εξειδικευμένος στις διατροφικές διαταραχές διαιτολόγος-διατροφολόγος μπορεί:

• Να σας αφουγκραστεί στον τρόπο που επιλέγετε να τρέφεστε.
• Να σας εξηγήσει πώς το ανθρώπινο σώμα χρησιμοποιεί την τροφή ως πηγή καυσίμου (ενέργειας) αλλά και πολύτιμων θρεπτικών συστατικών για τις καθημερινές του λειτουργίες και δραστηριότητες, έτσι ώστε να γίνει κατανοητή η σημασία της θρέψης, και βάζοντας τέλος σε τυχόν παρερμηνείες σχετικά με τα τρόφιμα.
• Να σας παρέχει κατάλληλη διατροφική εκπαίδευση για το τι εστί ισορροπημένη διατροφή και ποια είναι τα μεγέθη των μερίδων βάσει εξατομικευμένων αναγκών, υπογραμμίζοντας ότι κανένα τρόφιμο δεν είναι κακό.
• Να σας καθοδηγήσει για το πώς να συνεχίσετε να τρώτε με ενσυναίσθηση (mindfulness) μετά από μια περίοδο διατροφικού περιορισμού
• Να σας βοηθήσει να εγκαταλείψετε τους άσκοπους και περιττούς διατροφικούς περιορισμούς που καταποντίζουν τον μεταβολισμό σας και βλάπτουν την υγεία σας βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, ενθαρρύνοντας την ελευθερία και ευελιξία των διατροφικών σας επιλογών.
• Να σας παρέχει εξατομικευμένο διατροφικό πλάνο με ποικίλες επιλογές και πρακτικές συμβουλές, βάσει των εργαστηριακών σας εξετάσεων (checkup), του προγράμματος και των γευστικών σας προτιμήσεων, για την επίτευξη της προσωπικής σας ευεξίας και ευημερίας, για γονιμότητα, σωματική και ψυχική υγεία, τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον.

Διατροφικές διαταραχές στον αθλητισμό

Οι αθλητές είναι εκ φύσεως ανταγωνιστικοί, με υψηλούς στόχους και πειθαρχία, χαρακτηριστικά που εντοπίζονται συχνά και στα άτομα με νευρική ανορεξία. Η αυξημένη μυϊκή μάζα είναι συνυφασμένη με μεγάλη σωματική δύναμη και υψηλή αθλητική απόδοση για όλους τους αθλητές, άντρες και γυναίκες. Παράλληλα, η επιθυμητή ένταξη σε συγκεκριμένη κατηγορία βάρους, τεχνικοί αλλά και αισθητικοί λόγοι σε ορισμένα αθλήματα και στον χορό, οδηγεί αρκετές αθλήτριες σε αρκετά περιορισμένη έως και διαταραγμένη πρόσληψη τροφής, με πιθανές συνέπειες την αμμηνόρροια, τη μειωμένη οστική πυκνότητα και τη χαμηλή διαθεσιμότητα ενέργειας (Σύνδρομο Σχετικής Έλλειψης Ενέργειας στον Αθλητισμό – Relative Energy Deficiency in Sport, RED-S).

Πηγές

• Brown University, Relative Energy Deficiency in Sport (RED-S) 
• Cleveland Clinic – Eating Disorders
• Eating Disorder Hope – How do dietitians help with eating disorders? 
• Harvard Health – Anorexia nervosa 
• Harvard Health – Bulimia: Symptoms, diagnosis and treatments
• Harvard Health – Eating disorders spike among children and teens: What parents should know.
• Hosseini and Padhy (2022) Body Image Distortion. StatPearls Publishing
• Mayo Clinic – Binge eating disorder
• Mayo Clinic – Eating disorders
• NHS – Specialist Eating Disorder Dietitians
• NHS – The Role of a Dietitian in an Eating Disorders Service, Kent and Medway
• World Eating Disorders Day