Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι Εντέρου
(ΙΦΝΕ) & διατροφή
19/05/23 ━━ 5 min read
Οι Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου (ΙΦΝΕ) αφορούν τουλάχιστον 5 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Οι περισσότερες περιπτώσεις καταγράφονται στην Κίνα και τις ΗΠΑ, ενώ στη νότια Ευρώπη 2 στους 100 ενήλικες διαγιγνώσκονται ετησίως με κάποια φλεγμονώδη νόσο του εντέρου.
Τι είναι οι ΙΦΝΕ και ποια η σχέση τους με το ευερέθιστο έντερο;
Οι Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου – ΙΦΝΕ (Inflammatory Bowel Disease, IBD) αποτελούν ένα σύνολο ασθενειών που χαρακτηρίζονται από χρόνια φλεγμονή η οποία μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στο εντερικό επιθήλιο, με συνεπαγόμενο αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου (colon cancer). Περιλαμβάνουν ως βασικότερους εκπρόσωπους τη νόσο του Crohn (Crohn’s disease) και την ελκώδη κολίτιδα (ulcerative colitis). Ενέχουν περιόδους εξάρσεων και υφέσεων, και αποτελούν πρόκληση τόσο για τους γαστρεντερολόγους που καλούνται να διαχειριστούν τα συμπτώματα της φλεγμονής, όσο και για τους κλινικούς διαιτολόγους-διατροφολόγους που επιχειρούν με τη σειρά τους να συμβάλλουν στην επαρκή θρέψη, στην καταπράυνση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής ιδίως σε φάσεις εξάρσεων.
Σημαντική διευκρίνιση: Οι ΙΦΝΕ δε σχετίζονται με το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (Irritable Bowel Syndrome, IBS) το οποίο, σε αντίθεση με τις ΙΦΝΕ, δεν αποτελεί νόσο και δεν χαρακτηρίζεται από φλεγμονή, αλλά από ένα σύνολο γαστρεντερικών συμπτωμάτων μετά την κατανάλωση γεύματος και συχνά εν παρουσία άγχους.
Συμπτώματα & μακροχρόνιες επιπλοκές ΙΦΝΕ
Στη νόσο του Crohn η φλεγμονή εντοπίζεται σε διάφορα σημεία του πεπτικού σωλήνα, συνήθως στο λεπτό έντερο (ιλεός), σε αντίθεση με την ελκώδη κολίτιδα που στοχοποιεί σχεδόν αποκλειστικά το παχύ έντερο. Το κοιλιακό άλγος (πόνος) και η διάρροια αποτελούν κοινά συμπτώματα των δύο αυτών νόσων κατά την πιο παραγωγική περίοδο της ενήλικης ζωής των ασθενών (2η-4η δεκαετία της ζωής).
Συμπτώματα ασθενών με Ι.Φ.Ν.Ε.
Μακροχρόνιες επιπλοκές Ι.Φ.Ν.Ε.
- κοιλιακό άλγος, ιδίως μετά το γεύμα
- στοματικά / στομαχικά έλκη
- διάρροια, αιμορραγία από το ορθό
- απώλεια ή αλλαγή όρεξης κατά τις περιόδους έξαρσης
- πυρετός, αφυδάτωση
- απώλεια βάρους και μυϊκής μάζας
- κούραση
- αλλαγή ή απώλεια εμμηνορροϊκού κύκλου (περιόδου)
- δυσαπορρόφηση
- ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών (δυσθρεψία)
- αναιμία
- διάτρητο έντερο
- πόνος / ερυθρότητα στα μάτια
- πρήξιμο / πόνος στις αρθρώσεις
- οστεοπόρωση
- αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου
Διατροφικές οδηγίες για ασθενείς με φλεγμονώδη νόσο εντέρου
- Αποφύγετε τις τροφές που επιδεινώνουν τα συμπτώματα: μπαχαρικά και καυτερά / πικάντικα τρόφιμα, καφές, αγκινάρες, φλούδα και σπόροι σταφυλιών, χονδροειδή προϊόντα, ωμά ή κρύα τρόφιμα.
- Μασήστε καλά την τροφή σας, τρώγοντας αργά.
- Καταναλώστε επαρκείς θερμίδες.
- Εντοπίστε με αιματολογικό έλεγχο και διορθώστε με τη διατροφική υποστήριξη διαιτολόγου-διατροφολόγου τις πιθανές ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά που συνήθως παρατηρούνται στους νοσούντες, οπωσδήποτε μέσω της διατροφής και πιθανώς και με τη χρήση συμπληρωμάτων.
- Ασκηθείτε κανονικά. Η αερόβια άσκηση συνιστάται σε ασθενείς με ΙΦΝΕ, καθώς επίσης και ασκήσεις αντιστάσεων (resistance training) ιδίως για όσους έχουν μειωμένη μυϊκή μάζα και διαπιστωμένη μυϊκή αδυναμία.
- Διακόψτε το κάπνισμα.
Επιπροσθέτως και εξειδικευμένα για τις δύο κυριότερες μορφές της νόσου:
Ι.Φ.Ν.Ε.
Αποφύγετε
Επιλέξτε
Νόσος του Crohn
(Crohn’s disease)
- Επεξεργασμένα τρόφιμα
- Μειωμένη πρόσληψη βιταμίνης D
- Αυξημένη πρόσληψη ζωικών πηγών πρωτεΐνης
- Υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή κατά το Μεσογειακό πρότυπο
- Διατροφικές πηγές βιταμίνης D: ψάρια, ιδίως λιπαρά ψάρια (σαρδέλα, σολομός, σκουμπρί, πέστροφα κ.α.)
- Φυτικές ίνες: λαχανικά και φρούτα, με τη φλούδα και τα σπόρια όπου τρώγονται.
- Βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία (σίδηρος, ασβέστιο, κάλιο, ψευδάργυρος κ.α.)
Ελκώδης κολίτιδα
(Ulcerative colitis)
- Τηγανητά και λιπαρά τρόφιμα, κορεσμένα και trans λιπαρά
- Αυξημένη πρόσληψη ζωικών πηγών πρωτεΐνης
- Αναψυκτικά
- ω3 λιπαρά οξέα: λιπαρά ψάρια, όπως σαρδέλα και σολομός
- Βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία (σίδηρος, ασβέστιο, κάλιο, ψευδάργυρος κ.α.)
Η εξατομικευμένη διατροφική υποστήριξη και παρακολούθηση είναι υψίστης σημασίας στις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, καθώς πολύ συχνά παρατηρούνται διαφοροποιήσεις αναμεταξύ των ασθενών. Συμβουλευτείτε τους κλινικούς διαιτολόγους-διατροφολόγους του Bioiatriki+ για επαρκή θρέψη αλλά και τη διόρθωση ελλείψεων σε απαραίτητα θρεπτικά συστατικά ως απόρροια της δυσαπορρόφησης που προκαλεί η φλεγμονή στο εντερικό επιθήλιο.
Πηγές
- Alatab et al. (2019) The global, regional and national burden of inflammatory bowel disease in 195 countries and territories, 1990-2017: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. The Lancet,5 (1): 17-30.
- Bischoff et al. (2023) ESPEN Guideline on Clinical Nutrition in Inflammatory Bowel Disease. Clin Nutr, 42 (3): 352-379.
- Crohn’s & Colitis Foundation – World IBD Day
- Crohn’s & Colitis UK – World IBD Day
- Harvard Health – Crohn’s disease
- Harvard Health – I have inflammatory bowel disease (IBD). What should I eat?
- Harvard Health – Ulcerative colitis
- Santiago et al. (2022) Incidence trends of Inflammatory Bowel Disease in a southern European country: a mirror of the western world? Clin Transl Gastroenterol, 13 (5): e00481
- Wang et al. (2023) Global, regional and national burden of inflammatory bowel disease in 204 countries and territories from 1990 to 2019: a systematic analysis based on the Global Burden of Disease Study 2019. BMJ Open, 13: e065186
Ιωάννα Αδαμίδου MS, RD
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος & Βιολόγος
