15/09/22  ━━   3 min read

Η 15η Σεπτεμβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα ενάντια στον Καρκίνο του Προστάτη έχει ως σκοπό την ευαισθητοποίηση του κοινού για τη νόσο αυτή που, λόγω του υψηλού της επιπολασμού, επηρεάζει την ποιότητα ζωής σε ένα μεγάλο κομμάτι του αντρικού πληθυσμού.

Ο προστάτης είναι ένας αδένας που βρίσκεται πίσω από την ουροδόχο κύστη του άντρα και συμμετέχει:

  • στον έλεγχο της ούρησης
  • στον εμπλουτισμό του σπέρματος με χρήσιμα και απαραίτητα συστατικά
  • στη λειτουργία της εκσπερμάτισης

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ένας από τους πιο συχνά εμφανιζόμενους καρκίνους και μία από τις κύριες αιτίες θανάτου από κακοήθεια. Εξελίσσεται αργά και δεν κάνει εύκολα μεταστάσεις. Επειδή όμως τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται μόνο σε πολύ προχωρημένο στάδιο, είναι απαραίτητοι οι τακτικοί έλεγχοι.

Ο ρόλος της διατροφής στον καρκίνο του προστάτη

Η καλή διατροφή μπορεί να μειώσει τη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του προστάτη αλλά και να βοηθήσει στην καλή εξέλιξη της νόσου μετά τη διάγνωση. Βασικά στοιχεία μιας καλής διατροφής στην κατεύθυνση αυτή είναι:

   1. Διατροφή πλούσια σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης

Τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες όπως λυκοπένιο, καροτενοειδή, φλαβονοειδή και ινδόλες, οι οποίες δρουν προστατευτικά ως προς την εμφάνιση αλλά και την καλή εξέλιξη των περιστατικών καρκίνου του προστάτη. Γι’ αυτό και συστήνεται η μειωμένη κατανάλωση κρέατος και η επαρκής κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Συγκεκριμένα, στοχεύστε σε κόκκινο κρέας 1 φορά την εβδομάδα, πουλερικά 1-2 φορές την εβδομάδα, αποφεύγοντας παράλληλα την κατανάλωση αλλαντικών και άλλων προϊόντων κρέατος. Είναι σημαντικό να εντάξετε 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών στην κάθε σας ημέρα, όπου 1 μερίδα σημαίνει 1 μέτριο φρούτο, 1 φλιτζ ωμά λαχανικά ή ½ φλιτζ μαγειρεμένα, ½ φλιτζ χυμό κ.α.

   2. Επαρκής κατανάλωση φυτικών ινών.

Οι φυτικές ίνες περιέχονται σε προϊόντα ολικής άλεσης, στα λαχανικά και τα φρούτα κυρίως όταν καταναλώνονται με τη φλούδα και τα σπόρια όπου αυτό είναι εφικτό, στους ξηρούς καρπούς και στα όσπρια. Έχουν τη δυνατότητα να συνδέονται με τοξικές ενώσεις και καρκινογόνες ουσίες, ώστε στη συνέχεια να τις αποβάλλουν από το σώμα. Ταυτόχρονα, μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες μπορεί να μειώσει τα επίπεδα ορμονών που ενδέχεται να εμπλέκονται στην εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη, ενώ μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου γενικά, αλλά και τον ρυθμό εξέλιξης του καρκίνου του προστάτη ειδικότερα.

   3. Μειωμένη κατανάλωση λιπαρών.

Η αυξημένη κατανάλωση λιπαρών που παρατηρείται σε αναπτυγμένες χώρες πιθανώς να σχετίζεται και με την αυξανόμενη εμφάνιση περιστατικών καρκίνου του προστάτη που επίσης παρατηρούνται στις χώρες αυτές. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι μια διατροφή με υψηλά ποσοστά λιπαρών μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης που έχει άμεση σχέση με την ανάπτυξη όγκου στα περιστατικά καρκίνου του προστάτη. Συστήνονται λοιπόν μέτρια προς χαμηλά ποσοστά λιπαρών, με περιορισμό των κορεσμένων και τρανς λιπαρών και προτίμηση των μονοακόρεστων και ω-3 λιπαρών οξέων. Προτιμήστε άπαχα κομμάτια κρέατος, λιπαρά ψάρια, γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά, αποφύγετε την κατανάλωση μαγιονέζας ή βουτύρου, και προτιμήστε το ελαιόλαδο στη μαγειρική και τις σαλάτες σας. Τέλος, αποφύγετε την κατανάλωση συσκευασμένων προϊόντων εμπορίου με υψηλή περιεκτικότητα σε τρανς και κορεσμένα λιπαρά οξέα όπως πατατάκια, έτοιμες σος, αρτοποιήματα κ.α.

   4. Αποφυγή απλών σακχάρων.

Η αυξημένη κατανάλωση απλών σακχάρων σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης και αυξητικού παράγοντα IGF-1  στον ορό, τα οποία με την σειρά τους σχετίζονται με ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων. Τα απλά σάκχαρα, όπως η ζάχαρη, βρίσκονται κυρίως σε επεξεργασμένα, συσκευασμένα προϊόντα, όπως σοκολάτες, κρουασάν, μπισκότα, ζαχαρωτά κ.α., των οποίων η κατανάλωση πρέπει να είναι ελάχιστη ή να αποφεύγεται. 

   5. Κατανάλωση των σωστών θερμίδων.

Η παχυσαρκία οδηγεί σε υπερινσουλιναιμία και υψηλά ποσοστά αυξητικού παράγοντα (IGF-1), ο οποίος προάγει την ανάπτυξη πολλών τύπων καρκίνου. Οπότε είναι σημαντικό να λαμβάνονται τόσες θερμίδες όσες χρειάζονται για τη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους και την αποφυγή πρόσληψης επιπρόσθετων κιλών, κάτι στο οποίο μπορεί να συνδράμει και η σωματική άσκηση (συστήνονται τουλάχιστον 30 λεπτά, 5 φορές την εβδομάδα, με την έγκριση του θεράποντος ιατρού σε καταστάσεις υγείας).

   6. Επαρκής κατανάλωση βιταμινών A και D

Η βιταμίνη Α, λόγω των αντιοξειδωτικών της ικανοτήτων, φαίνεται να έχει προστατευτική δράση ενάντια στον καρκίνο του προστάτη. Πιο συγκεκριμένα, πληθώρα επιστημονικών μελετών έχουν δείξει ότι μια μορφή καροτίνης (δηλαδή βιταμίνης Α), το λυκοπένιο, έχει την ικανότητα να προλαμβάνει την εμφάνιση καρκίνου του προστάτη. Η βιταμίνη Α περιέχεται σε αυγά, συκώτι και λαχανικά όπως η ντομάτα.

Η κύρια δραστική μορφή της βιταμίνης D, η καλσιτριόλη, είναι μια ορμόνη που ρυθμίζει τον μεταβολισμό του ασβεστίου και του φωσφόρου, συμβάλλει διαφοροποίηση των κυττάρων του ανοσοποιητικού και μειώνει τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων. Στην βιβλιογραφία υπάρχουν στοιχεία που υποστηρίζουν τον σημαντικό ρόλο της βιταμίνης D στην πρόληψη της ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη και την εξέλιξη του μετά τη διάγνωση, αλλά περαιτέρω μελέτες χρειάζονται για την ενίσχυση των στοιχείων αυτών.

   7. Πολυφαινόλες

Οι πολυφαινόλες είναι φυτικοί μεταβολίτες και βρίσκονται κυρίως στα φρούτα και στα λαχανικά. Από την βιβλιογραφία αποδεικνύεται η αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδης τους δράση, ενώ ταυτόχρονα φαίνεται να εμφανίζουν και προστασία ενάντια στην εμφάνιση καρκίνου. Η κατεχίνη, μία από τις πολυφαινόλες που εντοπίζεται κυρίως στο πράσινο τσάι, φαίνεται να μειώνει τον ρυθμό ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη. Η ισοφλαβίνη, μια άλλη πολυφαινόλη που συναντάμε συχνά στα όσπρια, φαίνεται πως καταστέλλει τον καρκίνο του προστάτη, μειώνοντας τα επίπεδα PSA και τεστοστερόνης στον ορό.

Εικόνα: Ο ρόλος και η επίδραση της διατροφής στην πρόληψη ή την ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη (Matsushita et al, 2020).

Συμπερασματικά, φαίνεται ότι μια ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής άλεσης, αντιοξειδωτικές ουσίες και συνάμα φτωχή σε τρανς και κορεσμένα λιπαρά, κόκκινο κρέας, αλλαντικά και απλά σάκχαρα, μπορεί τόσο να προστατέψει ενάντια στην εμφάνιση καρκίνου του προστάτη, αλλά και να μειώσει τον ρυθμό ανάπτυξης του όγκου μετά την διάγνωσή του. Ταυτόχρονα, η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους μπορεί να μειώσει την πιθανότητα εμφάνισης αυτής της μορφής καρκίνου, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί καταναλώνοντας την σωστή ποσότητα θερμίδων για το σώμα μας, ταυτόχρονα με τακτική άσκηση.

 

Πηγές:

 

tsagkataki

Τσαγκατάκη Τσιρίγγα Μελίνα, MSc

Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Επιστημονική συνεργάτης Βιοκλινικής Αθηνών
Eπιστημονική συνεργάτης Βioiatriki+ Nutrition

15/09/22  ━━   3 min read

Η 15η Σεπτεμβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα ενάντια στον Καρκίνο του Προστάτη έχει ως σκοπό την ευαισθητοποίηση του κοινού για τη νόσο αυτή που, λόγω του υψηλού της επιπολασμού, επηρεάζει την ποιότητα ζωής σε ένα μεγάλο κομμάτι του αντρικού πληθυσμού.

Ο προστάτης είναι ένας αδένας που βρίσκεται πίσω από την ουροδόχο κύστη του άντρα και συμμετέχει:

  • στον έλεγχο της ούρησης
  • στον εμπλουτισμό του σπέρματος με χρήσιμα και απαραίτητα συστατικά
  • στη λειτουργία της εκσπερμάτισης

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ένας από τους πιο συχνά εμφανιζόμενους καρκίνους και μία από τις κύριες αιτίες θανάτου από κακοήθεια. Εξελίσσεται αργά και δεν κάνει εύκολα μεταστάσεις. Επειδή όμως τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται μόνο σε πολύ προχωρημένο στάδιο, είναι απαραίτητοι οι τακτικοί έλεγχοι.

Ο ρόλος της διατροφής στον καρκίνο του προστάτη

Η καλή διατροφή μπορεί να μειώσει τη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του προστάτη αλλά και να βοηθήσει στην καλή εξέλιξη της νόσου μετά τη διάγνωση. Βασικά στοιχεία μιας καλής διατροφής στην κατεύθυνση αυτή είναι:

   1. Διατροφή πλούσια σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης

Τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες όπως λυκοπένιο, καροτενοειδή, φλαβονοειδή και ινδόλες, οι οποίες δρουν προστατευτικά ως προς την εμφάνιση αλλά και την καλή εξέλιξη των περιστατικών καρκίνου του προστάτη. Γι’ αυτό και συστήνεται η μειωμένη κατανάλωση κρέατος και η επαρκής κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Συγκεκριμένα, στοχεύστε σε κόκκινο κρέας 1 φορά την εβδομάδα, πουλερικά 1-2 φορές την εβδομάδα, αποφεύγοντας παράλληλα την κατανάλωση αλλαντικών και άλλων προϊόντων κρέατος. Είναι σημαντικό να εντάξετε 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών στην κάθε σας ημέρα, όπου 1 μερίδα σημαίνει 1 μέτριο φρούτο, 1 φλιτζ ωμά λαχανικά ή ½ φλιτζ μαγειρεμένα, ½ φλιτζ χυμό κ.α.

   2. Επαρκής κατανάλωση φυτικών ινών.

Οι φυτικές ίνες περιέχονται σε προϊόντα ολικής άλεσης, στα λαχανικά και τα φρούτα κυρίως όταν καταναλώνονται με τη φλούδα και τα σπόρια όπου αυτό είναι εφικτό, στους ξηρούς καρπούς και στα όσπρια. Έχουν τη δυνατότητα να συνδέονται με τοξικές ενώσεις και καρκινογόνες ουσίες, ώστε στη συνέχεια να τις αποβάλλουν από το σώμα. Ταυτόχρονα, μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες μπορεί να μειώσει τα επίπεδα ορμονών που ενδέχεται να εμπλέκονται στην εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη, ενώ μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου γενικά, αλλά και τον ρυθμό εξέλιξης του καρκίνου του προστάτη ειδικότερα.

   3. Μειωμένη κατανάλωση λιπαρών.

Η αυξημένη κατανάλωση λιπαρών που παρατηρείται σε αναπτυγμένες χώρες πιθανώς να σχετίζεται και με την αυξανόμενη εμφάνιση περιστατικών καρκίνου του προστάτη που επίσης παρατηρούνται στις χώρες αυτές. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι μια διατροφή με υψηλά ποσοστά λιπαρών μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης που έχει άμεση σχέση με την ανάπτυξη όγκου στα περιστατικά καρκίνου του προστάτη. Συστήνονται λοιπόν μέτρια προς χαμηλά ποσοστά λιπαρών, με περιορισμό των κορεσμένων και τρανς λιπαρών και προτίμηση των μονοακόρεστων και ω-3 λιπαρών οξέων. Προτιμήστε άπαχα κομμάτια κρέατος, λιπαρά ψάρια, γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά, αποφύγετε την κατανάλωση μαγιονέζας ή βουτύρου, και προτιμήστε το ελαιόλαδο στη μαγειρική και τις σαλάτες σας. Τέλος, αποφύγετε την κατανάλωση συσκευασμένων προϊόντων εμπορίου με υψηλή περιεκτικότητα σε τρανς και κορεσμένα λιπαρά οξέα όπως πατατάκια, έτοιμες σος, αρτοποιήματα κ.α.

   4. Αποφυγή απλών σακχάρων.

Η αυξημένη κατανάλωση απλών σακχάρων σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης και αυξητικού παράγοντα IGF-1  στον ορό, τα οποία με την σειρά τους σχετίζονται με ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων. Τα απλά σάκχαρα, όπως η ζάχαρη, βρίσκονται κυρίως σε επεξεργασμένα, συσκευασμένα προϊόντα, όπως σοκολάτες, κρουασάν, μπισκότα, ζαχαρωτά κ.α., των οποίων η κατανάλωση πρέπει να είναι ελάχιστη ή να αποφεύγεται. 

   5. Κατανάλωση των σωστών θερμίδων.

Η παχυσαρκία οδηγεί σε υπερινσουλιναιμία και υψηλά ποσοστά αυξητικού παράγοντα (IGF-1), ο οποίος προάγει την ανάπτυξη πολλών τύπων καρκίνου. Οπότε είναι σημαντικό να λαμβάνονται τόσες θερμίδες όσες χρειάζονται για τη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους και την αποφυγή πρόσληψης επιπρόσθετων κιλών, κάτι στο οποίο μπορεί να συνδράμει και η σωματική άσκηση (συστήνονται τουλάχιστον 30 λεπτά, 5 φορές την εβδομάδα, με την έγκριση του θεράποντος ιατρού σε καταστάσεις υγείας).

   6. Επαρκής κατανάλωση βιταμινών A και D

Η βιταμίνη Α, λόγω των αντιοξειδωτικών της ικανοτήτων, φαίνεται να έχει προστατευτική δράση ενάντια στον καρκίνο του προστάτη. Πιο συγκεκριμένα, πληθώρα επιστημονικών μελετών έχουν δείξει ότι μια μορφή καροτίνης (δηλαδή βιταμίνης Α), το λυκοπένιο, έχει την ικανότητα να προλαμβάνει την εμφάνιση καρκίνου του προστάτη. Η βιταμίνη Α περιέχεται σε αυγά, συκώτι και λαχανικά όπως η ντομάτα.

Η κύρια δραστική μορφή της βιταμίνης D, η καλσιτριόλη, είναι μια ορμόνη που ρυθμίζει τον μεταβολισμό του ασβεστίου και του φωσφόρου, συμβάλλει διαφοροποίηση των κυττάρων του ανοσοποιητικού και μειώνει τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων. Στην βιβλιογραφία υπάρχουν στοιχεία που υποστηρίζουν τον σημαντικό ρόλο της βιταμίνης D στην πρόληψη της ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη και την εξέλιξη του μετά τη διάγνωση, αλλά περαιτέρω μελέτες χρειάζονται για την ενίσχυση των στοιχείων αυτών.

   7. Πολυφαινόλες

Οι πολυφαινόλες είναι φυτικοί μεταβολίτες και βρίσκονται κυρίως στα φρούτα και στα λαχανικά. Από την βιβλιογραφία αποδεικνύεται η αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδης τους δράση, ενώ ταυτόχρονα φαίνεται να εμφανίζουν και προστασία ενάντια στην εμφάνιση καρκίνου. Η κατεχίνη, μία από τις πολυφαινόλες που εντοπίζεται κυρίως στο πράσινο τσάι, φαίνεται να μειώνει τον ρυθμό ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη. Η ισοφλαβίνη, μια άλλη πολυφαινόλη που συναντάμε συχνά στα όσπρια, φαίνεται πως καταστέλλει τον καρκίνο του προστάτη, μειώνοντας τα επίπεδα PSA και τεστοστερόνης στον ορό.

Εικόνα: Ο ρόλος και η επίδραση της διατροφής στην πρόληψη ή την ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη (Matsushita et al, 2020).

Συμπερασματικά, φαίνεται ότι μια ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, προϊόντα ολικής άλεσης, αντιοξειδωτικές ουσίες και συνάμα φτωχή σε τρανς και κορεσμένα λιπαρά, κόκκινο κρέας, αλλαντικά και απλά σάκχαρα, μπορεί τόσο να προστατέψει ενάντια στην εμφάνιση καρκίνου του προστάτη, αλλά και να μειώσει τον ρυθμό ανάπτυξης του όγκου μετά την διάγνωσή του. Ταυτόχρονα, η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους μπορεί να μειώσει την πιθανότητα εμφάνισης αυτής της μορφής καρκίνου, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί καταναλώνοντας την σωστή ποσότητα θερμίδων για το σώμα μας, ταυτόχρονα με τακτική άσκηση.

Πηγές

tsagkataki

Τσαγκατάκη Τσιρίγγα Μελίνα, MSc

Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Επιστημονική συνεργάτης Βιοκλινικής Αθηνών
Eπιστημονική συνεργάτης Βioiatriki+ Nutrition