01/12/21  ━━   5 min read

Τι είναι το HIV και τι το AIDS;

Ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (Human Immunodeficiency Virus, HIV) είναι ο ιός που προκαλεί το σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας (Acquired ImmunoDeficiency Syndrome, AIDS), που αποτελεί το πιο προχωρημένο στάδιο της μόλυνσης από τον ιό HIV. Η νόσος παρεμποδίζει την σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να είναι πιο ευπαθείς σε λοιμώξεις.

Ο HIV μεταδίδεται μέσω της επαφής με το αίμα, το σπέρμα, τα προσπερματικά υγρά, τα υγρά του ορθού, τα κολπικά υγρά ή το μητρικό γάλα ενός ατόμου με HIV. Οι πιο συχνοί τρόποι μετάδοσης του HIV είναι μέσω της σεξουαλικής επαφής, της χρήση κοινών συριγγών / βελόνων (π.χ. για χρήση ναρκωτικών ουσιών) ή του θηλασμού όταν η θηλάζουσα είναι φορέας του ιού.

Τα συμπτώματα

Τις πρώτες 2-4 εβδομάδες μετά τη μόλυνση με τον ιό HIV, εμφανίζονται συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη, όπως πυρετός ή ρίγη, τα οποία διαρκούν από μερικές ημέρες έως και αρκετές εβδομάδες. Άλλα πιθανά συμπτώματα είναι:

  • νυχτερινές εφιδρώσεις
  • μυϊκοί πόνοι
  • πονόλαιμος
  • κόπωση
  • πρησμένοι λεμφαδένες
  • στοματικά έλκη

Κατά τη διάρκεια αυτού του πρώιμου σταδίου μόλυνσης, ο ιός πολλαπλασιάζεται γρήγορα. Μετά το αρχικό τούτο στάδιο, ο HIV συνεχίζει να πολλαπλασιάζεται αλλά σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

Μπορεί να μεσολαβήσουν πολλά χρόνια έως την πλήρη εξέλιξη της νόσου, οπότε και εμφανίζονται τα πιο σοβαρά συμπτώματα αυτής, όπως ένα σημαντικά κατεστραμμένο ανοσοποιητικό σύστημα που κάνει τους ασθενείς με AIDS πιο επιρρεπείς σε ευκαιριακές λοιμώξεις.

H θεραπεία

Η αντιρετροϊκή θεραπεία (ART) είναι η χρήση φαρμάκων για τη αντιμετώπιση της λοίμωξης από HIV. H θεραπεία ART συνιστάται σε όλους όσους έχουν HIV. Δεν μπορεί να θεραπεύσει τη μόλυνση από τον ιό, ωστόσο τα άτομα που ακολουθούν την αγωγή έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, διατηρούν την υγεία τους, ενώ ταυτόχρονα μειώνονται η πιθανότητες μετάδοσης του ιού. Παράλληλα με τη φαρμακευτική αγωγή, σημαντικό κομμάτι της επίτευξης μιας καλής ποιότητας ζωής των ατόμων με HIV παίζει η διατροφή.

Η διατροφή

Η διατροφική υποστήριξη των ατόμων με HIV εστιάζει στα ακόλουθα βασικά σημεία:

  • στη συνολική υγεία
  • στη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος
  • στη διατήρηση ενός υγιούς βάρους
  • στην καλή απορρόφηση της φαρμακευτικής αγωγής για τον HIV και την αντιμετώπιση πιθανών παρενεργειών που μπορεί να επιφέρει
  • στη σωστή διαχείριση των τροφίμων για περιορισμό της μόλυνσης ή της πρόκλησης τροφογενών λοιμώξεων

Γενικά, τα βασικά στοιχεία μιας υγιεινής ισορροπημένης διατροφής για τα άτομα με HIV / AIDS είναι τα ίδια με το ευρύ κοινό. Καταρχήν, ενθαρρύνεται η κατανάλωση ποικιλίας τροφίμων ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες τους σε θρεπτικά συστατικά από όλες τις ομάδες τροφίμων: φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, πρωτεϊνούχα τρόφιμα και γαλακτοκομικά, λίπη και έλαια.  Ταυτόχρονα όμως, είναι σημαντική η κατανάλωση σωστής ποσότητας φαγητού για τη διατήρηση ενός υγιούς βάρους.

Πιο συγκεκριμένα, εάν είστε φορέας του ιού HIV:

  • Στοχεύστε καθημερινά σε 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών.
  • Προτιμήστε τρόφιμα ολικής άλεσης και επιλέξτε όσπρια τουλάχιστον 1-2 φορές την εβδομάδα.
  • Περιορίστε την πρόσληψη λιπαρών και τηγανητών φαγητών. Προτιμήστε άπαχα προϊόντα και εναλλακτικούς τρόπους μαγειρέματος.
  • Καταναλώστε ψάρι και πουλερικά 1-2 φορές την εβδομάδα, περιορίστε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος σε 1 φορά την εβδομάδα και αποφύγετε όσο τον δυνατό περισσότερο την κατανάλωση επεξεργασμένων προϊόντων κρέατος (π.χ. αλλαντικά).
  • Αποφύγετε τις μεγάλες ποσότητες ζάχαρης και αλατιού.
  • Απευθυνθείτε σε διαιτολόγο-διατροφολόγο για την επίτευξη και συντήρηση ενός υγιούς βάρους.
  • Εντάξτε την άσκηση στην καθημερινότητά σας (τουλάχιστον 150 λεπτά εβδομαδιαίως), ώστε να διατηρήσετε τη μυϊκή δύναμη και την ευλυγισία των αρθρώσεων.

Φαρμακευτική αγωγή & διατροφή

Τα φάρμακα για τον HIV μπορεί μερικές φορές να προκαλέσουν προβλήματα που σχετίζονται με τη διατροφή, όπως απώλεια όρεξης, ναυτία ή διάρροια. Συστήνεται λοιπόν η επίσκεψη σε διαιτολόγο-διατροφολόγο που θα σας παρέχει την απαραίτητη διατροφική εκπαίδευση με στόχο την ανακούφιση των παραπάνω συμπτωμάτων, σε συνδυασμό με την εφαρμογή των υπόλοιπων κατευθυντήριων οδηγιών για τη διατροφική διαχείριση της λοίμωξης με HIV.

Ασφάλεια τροφίμων για άτομα με HIV

Η αποφυγή των τροφογενών λοιμώξεων από τους ασθενείς με ΗΙV είναι καίριας σημασίας, καθώς η έκπτωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος οδηγεί σε μεγαλύτερες πιθανότητες μόλυνσης αλλά και σε πιο σοβαρές και μεγαλύτερης διάρκειας λοιμώξεις σε σχέση με τα υγιή άτομα. Τα βασικά μέτρα που θα πρέπει να υιοθετηθούν από τους ασθενείς με HIV είναι:

Η αποφυγή:

  • Ωμών αυγών και τροφίμων που τα περιέχουν.
  • Ωμού ή μη επαρκώς ψημένου κρέατος (λευκού και κόκκινου), ψαριών και πουλερικών.
  • Μη παστεριωμένου γάλακτος ή γαλακτοκομικών προϊόντων.

Ταυτόχρονα, πρέπει να ακολουθούνται κάποιοι βασικοί κανόνες κατά την αγορά, τη διαχείριση, την αποθήκευση και το μαγείρεμα των τροφίμων:

  1. Καθαρίστε τα χέρια σας όταν διαχειρίζεστε τρόφιμα, καθώς και τους πάγκους, τα ντουλάπια, το ψυγείο και τα μαγειρικά σας σκεύη. Καθαρίστε καλά τα τρόφιμα και τις συσκευασίες τους.
  2. Πλύνετε πολύ καλά τα λαχανικά και τα φρούτα σας, τα αυγά κτλ.
  3. Προσέξτε τη διαχείριση του ωμού κρέατος, των ψαριών και των αυγών ώστε να μην επιμολυνθείτε εσείς ή κάποιο άλλο τρόφιμο που δεν θα υποστεί θερμική επεξεργασία (π.χ. λαχανικά που τρώγονται ωμά σε σαλάτα). Συνεπώς καθαρίστε προσεκτικά τα σκεύη και τους πάγκους σας μετά τη διαχείριση ωμών τροφίμων και χρησιμοποιήστε διαφορετικά σκεύη ή επιφάνειες κοπής για το κρέας, τα λαχανικά, τα φρούτα κτλ.
  4. Κατά την αποθήκευση των τροφίμων κρατήστε το ωμό κρέας, τα πουλερικά, τα θαλασσινά και τα αυγά ξεχωριστά από τα τρόφιμα που είναι έτοιμα για κατανάλωση, συμπεριλαμβανομένων των φρούτων, των λαχανικών και του ψωμιού, ενώ ταυτόχρονα ψύξτε ή καταψύξτε το κρέας, τα πουλερικά, τα αυγά, τα θαλασσινά ή άλλα τρόφιμα που είναι πιθανό να χαλάσουν.
  5. Τέλος, μαγειρέψτε επαρκώς το κρέας, τα ψάρια, τα θαλασσινά και τα αυγά, χρησιμοποιώντας ακόμα και θερμόμετρο κουζίνας για να βεβαιωθείτε ότι το φαγητό έχει φτάσει στη σωστή θερμοκρασία και είναι ασφαλής η κατανάλωση του.

Πηγές:

  • Anthony S. Fauci, H. Clifford Lane, 16th Edition Harrison’s principles of internal medicine chapter: Human Immunodeficiency Virus Disease: AIDS and related disorders
  • NIH, National Institutes of Health, U.S. Department of Health & Human Services
  • Saloojee H, Cooper P. 3.7 HIV and AIDS. World Rev Nutr Diet. 2015;113:173-7. doi: 10.1159/000360332. Epub 2015 Apr 13. PMID: 25906879
tsagkataki

Τσαγκατάκη Τσιρίγγα Μελίνα, MSc

Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Επιστημονική συνεργάτης Βιοκλινικής Αθηνών
Eπιστημονική συνεργάτης Βioiatriki+ Nutrition

01/12/21  ━━   5 min read

Τι είναι το HIV και τι το AIDS;

Ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (Human Immunodeficiency Virus, HIV) είναι ο ιός που προκαλεί το σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας (Acquired ImmunoDeficiency Syndrome, AIDS), που αποτελεί το πιο προχωρημένο στάδιο της μόλυνσης από τον ιό HIV. Η νόσος παρεμποδίζει την σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να είναι πιο ευπαθείς σε λοιμώξεις.

Ο HIV μεταδίδεται μέσω της επαφής με το αίμα, το σπέρμα, τα προσπερματικά υγρά, τα υγρά του ορθού, τα κολπικά υγρά ή το μητρικό γάλα ενός ατόμου με HIV. Οι πιο συχνοί τρόποι μετάδοσης του HIV είναι μέσω της σεξουαλικής επαφής, της χρήση κοινών συριγγών / βελόνων (π.χ. για χρήση ναρκωτικών ουσιών) ή του θηλασμού όταν η θηλάζουσα είναι φορέας του ιού.

Τα συμπτώματα

Τις πρώτες 2-4 εβδομάδες μετά τη μόλυνση με τον ιό HIV, εμφανίζονται συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη, όπως πυρετός ή ρίγη, τα οποία διαρκούν από μερικές ημέρες έως και αρκετές εβδομάδες. Άλλα πιθανά συμπτώματα είναι:

  • νυχτερινές εφιδρώσεις
  • μυϊκοί πόνοι
  • πονόλαιμος
  • κόπωση
  • πρησμένοι λεμφαδένες
  • στοματικά έλκη

Κατά τη διάρκεια αυτού του πρώιμου σταδίου μόλυνσης, ο ιός πολλαπλασιάζεται γρήγορα. Μετά το αρχικό τούτο στάδιο, ο HIV συνεχίζει να πολλαπλασιάζεται αλλά σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

Μπορεί να μεσολαβήσουν πολλά χρόνια έως την πλήρη εξέλιξη της νόσου, οπότε και εμφανίζονται τα πιο σοβαρά συμπτώματα αυτής, όπως ένα σημαντικά κατεστραμμένο ανοσοποιητικό σύστημα που κάνει τους ασθενείς με AIDS πιο επιρρεπείς σε ευκαιριακές λοιμώξεις.

H θεραπεία

Η αντιρετροϊκή θεραπεία (ART) είναι η χρήση φαρμάκων για τη αντιμετώπιση της λοίμωξης από HIV. H θεραπεία ART συνιστάται σε όλους όσους έχουν HIV. Δεν μπορεί να θεραπεύσει τη μόλυνση από τον ιό, ωστόσο τα άτομα που ακολουθούν την αγωγή έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, διατηρούν την υγεία τους, ενώ ταυτόχρονα μειώνονται η πιθανότητες μετάδοσης του ιού. Παράλληλα με τη φαρμακευτική αγωγή, σημαντικό κομμάτι της επίτευξης μιας καλής ποιότητας ζωής των ατόμων με HIV παίζει η διατροφή.

Η διατροφή

Η διατροφική υποστήριξη των ατόμων με HIV εστιάζει στα ακόλουθα βασικά σημεία:

  • στη συνολική υγεία
  • στη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος
  • στη διατήρηση ενός υγιούς βάρους
  • στην καλή απορρόφηση της φαρμακευτικής αγωγής για τον HIV και την αντιμετώπιση πιθανών παρενεργειών που μπορεί να επιφέρει
  • στη σωστή διαχείριση των τροφίμων για περιορισμό της μόλυνσης ή της πρόκλησης τροφογενών λοιμώξεων

Γενικά, τα βασικά στοιχεία μιας υγιεινής ισορροπημένης διατροφής για τα άτομα με HIV / AIDS είναι τα ίδια με το ευρύ κοινό. Καταρχήν, ενθαρρύνεται η κατανάλωση ποικιλίας τροφίμων ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες τους σε θρεπτικά συστατικά από όλες τις ομάδες τροφίμων: φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, πρωτεϊνούχα τρόφιμα και γαλακτοκομικά, λίπη και έλαια.  Ταυτόχρονα όμως, είναι σημαντική η κατανάλωση σωστής ποσότητας φαγητού για τη διατήρηση ενός υγιούς βάρους.

Πιο συγκεκριμένα, εάν είστε φορέας του ιού HIV:

  • Στοχεύστε καθημερινά σε 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών.
  • Προτιμήστε τρόφιμα ολικής άλεσης και επιλέξτε όσπρια τουλάχιστον 1-2 φορές την εβδομάδα.
  • Περιορίστε την πρόσληψη λιπαρών και τηγανητών φαγητών. Προτιμήστε άπαχα προϊόντα και εναλλακτικούς τρόπους μαγειρέματος.
  • Καταναλώστε ψάρι και πουλερικά 1-2 φορές την εβδομάδα, περιορίστε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος σε 1 φορά την εβδομάδα και αποφύγετε όσο τον δυνατό περισσότερο την κατανάλωση επεξεργασμένων προϊόντων κρέατος (π.χ. αλλαντικά).
  • Αποφύγετε τις μεγάλες ποσότητες ζάχαρης και αλατιού.
  • Απευθυνθείτε σε διαιτολόγο-διατροφολόγο για την επίτευξη και συντήρηση ενός υγιούς βάρους.
  • Εντάξτε την άσκηση στην καθημερινότητά σας (τουλάχιστον 150 λεπτά εβδομαδιαίως), ώστε να διατηρήσετε τη μυϊκή δύναμη και την ευλυγισία των αρθρώσεων.

Φαρμακευτική αγωγή & διατροφή

Τα φάρμακα για τον HIV μπορεί μερικές φορές να προκαλέσουν προβλήματα που σχετίζονται με τη διατροφή, όπως απώλεια όρεξης, ναυτία ή διάρροια. Συστήνεται λοιπόν η επίσκεψη σε διαιτολόγο-διατροφολόγο που θα σας παρέχει την απαραίτητη διατροφική εκπαίδευση με στόχο την ανακούφιση των παραπάνω συμπτωμάτων, σε συνδυασμό με την εφαρμογή των υπόλοιπων κατευθυντήριων οδηγιών για τη διατροφική διαχείριση της λοίμωξης με HIV.

Ασφάλεια τροφίμων για άτομα με HIV

Η αποφυγή των τροφογενών λοιμώξεων από τους ασθενείς με ΗΙV είναι καίριας σημασίας, καθώς η έκπτωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος οδηγεί σε μεγαλύτερες πιθανότητες μόλυνσης αλλά και σε πιο σοβαρές και μεγαλύτερης διάρκειας λοιμώξεις σε σχέση με τα υγιή άτομα. Τα βασικά μέτρα που θα πρέπει να υιοθετηθούν από τους ασθενείς με HIV είναι:

Η αποφυγή:

  • Ωμών αυγών και τροφίμων που τα περιέχουν.
  • Ωμού ή μη επαρκώς ψημένου κρέατος (λευκού και κόκκινου), ψαριών και πουλερικών.
  • Μη παστεριωμένου γάλακτος ή γαλακτοκομικών προϊόντων.

Ταυτόχρονα, πρέπει να ακολουθούνται κάποιοι βασικοί κανόνες κατά την αγορά, τη διαχείριση, την αποθήκευση και το μαγείρεμα των τροφίμων:

  1. Καθαρίστε τα χέρια σας όταν διαχειρίζεστε τρόφιμα, καθώς και τους πάγκους, τα ντουλάπια, το ψυγείο και τα μαγειρικά σας σκεύη. Καθαρίστε καλά τα τρόφιμα και τις συσκευασίες τους.
  2. Πλύνετε πολύ καλά τα λαχανικά και τα φρούτα σας, τα αυγά κτλ.
  3. Προσέξτε τη διαχείριση του ωμού κρέατος, των ψαριών και των αυγών ώστε να μην επιμολυνθείτε εσείς ή κάποιο άλλο τρόφιμο που δεν θα υποστεί θερμική επεξεργασία (π.χ. λαχανικά που τρώγονται ωμά σε σαλάτα). Συνεπώς καθαρίστε προσεκτικά τα σκεύη και τους πάγκους σας μετά τη διαχείριση ωμών τροφίμων και χρησιμοποιήστε διαφορετικά σκεύη ή επιφάνειες κοπής για το κρέας, τα λαχανικά, τα φρούτα κτλ.
  4. Κατά την αποθήκευση των τροφίμων κρατήστε το ωμό κρέας, τα πουλερικά, τα θαλασσινά και τα αυγά ξεχωριστά από τα τρόφιμα που είναι έτοιμα για κατανάλωση, συμπεριλαμβανομένων των φρούτων, των λαχανικών και του ψωμιού, ενώ ταυτόχρονα ψύξτε ή καταψύξτε το κρέας, τα πουλερικά, τα αυγά, τα θαλασσινά ή άλλα τρόφιμα που είναι πιθανό να χαλάσουν.
  5. Τέλος, μαγειρέψτε επαρκώς το κρέας, τα ψάρια, τα θαλασσινά και τα αυγά, χρησιμοποιώντας ακόμα και θερμόμετρο κουζίνας για να βεβαιωθείτε ότι το φαγητό έχει φτάσει στη σωστή θερμοκρασία και είναι ασφαλής η κατανάλωση του.

Πηγές:

  • Anthony S. Fauci, H. Clifford Lane, 16th Edition Harrison’s principles of internal medicine chapter: Human Immunodeficiency Virus Disease: AIDS and related disorders
  • NIH, National Institutes of Health, U.S. Department of Health & Human Services
  • Saloojee H, Cooper P. 3.7 HIV and AIDS. World Rev Nutr Diet. 2015;113:173-7. doi: 10.1159/000360332. Epub 2015 Apr 13. PMID: 25906879
tsagkataki

Τσαγκατάκη Τσιρίγγα Μελίνα, MSc

Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Επιστημονική συνεργάτης Βιοκλινικής Αθηνών
Eπιστημονική συνεργάτης Βioiatriki+ Nutrition